Reizen voorzien van een stoel

n.a.v. het Vertaalatelier van 27 maart 2011: een fragment van Christian Oster 

door Nele Ysebaert

Drie alinea’s van Christian Oster bieden ruim voldoende stof voor een collegiaal overleg van drie uur. Het mild vervreemdende idioom waarmee deze auteur de werkelijkheid benadert, zorgt voor een schakering van betekeniselementen die uitnodigen tot wikken en schikken.

In het onder handen genomen fragment, afkomstig uit Trois hommes seuls (Éditions de Minuit 2008, p. 9/10), blikt een ikfiguur terug op twee binnengekomen telefoontjes, omschreven als émanant de en dû à de respectievelijke bellers. Voor zijn omgang met deze personen wordt het werkwoord pratiquer gebruikt. Een van de twee blijkt zijn ex, die hem uitnodigt voor een weekje bij haar op Corsica, maar wel graag nanti de la chaise van haar vader die nog bij hem staat. De rug van deze stoel is correctement incliné, meldt de ikfiguur volledigheidshalve, want hij heeft er zojuist nog op gezeten en kan uit een verse herinnering putten.

Kennen we onze geschiedenis nog wel?

In Ciel de Lit van Jules Renard (1890) zegt een van de twee personages: "C'est bon pour Milon de Croton, des situations pareilles!" De auteur neemt aan dat de lezer weet wie Milo van Croton is en waarom hij wel raad zou weten met de situatie waarin de spreker verkeert.

Maar weet de lezer anno 2011 nog dat het hier gaat om een Griekse worstelaar uit de oudheid? En dat hij wordt beschouwd als de beste worstelaar aller tijden?

De vertaler heeft de keus uit verschillende opties:

• veronderstellen dat de lezer het begrijpt en gewoon vertalen wat er staat
• een hedendaags alternatief verzinnen
• in een voetnoot uitleggen wie Milo van Croton was